Ronald van Warmerdam
In hoeveel tijd verdien je een baksteen terug? Het lijkt een onnozele vraag, maar in alle bouwprojecten waar we energie en energiezuinigheid als (hoge) ambitie stellen, is deze vraag relevant.
Bij het ontwikkelen van projecten ?luisteren? we in Nederland vooral naar het bouwbesluit. De daarin omschreven regels zijn de maat voor de Nederlandse bouwkwaliteit. Het lijkt onze referentie te zijn. De kwaliteitseisen uit het bouwbesluit zijn laag en leiden niet tot toekomstbestendige gebouwen. Niet op het vlak van energie.
Opdrachtgevers hebben dat begrepen en vaak wordt de vraag gesteld om in het ontwerp extra inspanningen te leveren op het vlak van de gebouwenergie. Een pand energie zuinig maken en uitrusten met energieopwekking is niet meer dan logisch want investeringen in energiezuinigheid zijn, bij stijgende gas-en elektraprijzen, altijd zinvol. De energierekening gaat omlaag! Maar zodra het onderdeel kosten aan de orde komt vragen alle opdrachtgevers ?wanneer verdien ik deze investering terug??
De grap is dat deze vraag niet wordt gesteld over de baksteen: ?wanneer verdien ik mijn baksteen terug?? Nooit! Het is normaal de baksteen en de investering van een pand over 30 jaar af te schrijven en de financiering daarop af te stemmen. Maar zodra energie de ambitie is, start een discussie over ?terugverdienen?. Energiemaatregelen moeten plotseling in vijf of tien jaar terugkomen terwijl de levensduur van de maatregelen altijd veel langer is. Het is bijna onbegrijpelijk dat we energiemaatregelen niet ook afschrijven over de levensduur. Wat dacht u van extra isolatie in de gevel? Of van een WKO installatie die meer dan twintig jaar mee gaat? Over de baksteen heb ik deze discussie nooit! Ook niet over een dure keuken die na tien jaar uit de mode is en in de container verdwijnt. Terugverdienen?
De grootste grap is, dat, anders dan de baksteen, een energiemaatregel zich altijd terug verdiend! Maar niet in de korte tijd die we “normaal” vinden. Zodra we we energie maatregelen meenemen in ons kwalitatieve denken, en mee laten lopen in het normale afschrijf regime, dan word energiezuinigheid plotseling overal haalbaar en betaalbaar en zouden we in Nederland veel betere gebouwen maken.
Ronald van Warmerdam
4 comments
Wat een logische en overtuigende benadering!
Een interessant artikel, Ronald, goed dat je de materiaalcomponent van duurzaam bouwen eens op deze manier aan de orde stelt. De vraag ?wanneer verdien ik mijn baksteen terug?? wordt inderdaad nooit gesteld, m.i. omdat het denken in levensduur van gebouwen nog weinig ontwikkeld is bij architecten. Hoewel het denken in ‘terugverdienen’ van statische bouwmaterialen misschien een lastige gedachtenstap vraagt is het absoluut mogelijk om de baten van een x aantal jaar functioneren af te zetten tegenover de kosten van inherente energie cq. inherente milieubelasting van het betreffende gebouwdeel. In deze balans moet inderdaad rekening gehouden worden met de werkelijke gebruiksduur, inclusief eventueel onderhoud en/of vervanging.
Ik neem aan dat de baksteen in jouw optiek staat voor alle (generieke) bouwproducten, maar toevallig genoeg is juist deze vraagstelling over bakstenen recent wel bij ons aan de orde geweest. Wanneer je in gedachten een afbeelding voorstelt van een duurzaam gebouw, dan is de kans groot dat je NIET een gevel van baksteen voor je ziet. Hout misschien, of riet, of glas… dat zijn meer waarschijnlijke associaties voor de meerderheid van de mensen die betrokken zijn bij duurzaam bouwen.
De vraag of je baksteen kunt terugverdienen is wat mij betreft een nuttige vraag wanneer deze gesteld wordt in een relatieve context. Voor biobased materialen zal zelfs een positieve uitkomst mogelijk zijn. In het voorbeeld van bakstenen zal dit naar mijn overtuiging in de toekomst ook het geval zijn, al zijn daarvoor serieuze ontwikkelingen nodig op het gebied van de energie die benodigd is voor het bakken van de steen en de inherente energie van hulpstoffen zoals cement.
Ronald, dank voor het starten van deze discussie. Ik hoop dat hij doorzet en zou graag eens verder met je spreken over dit onderwerp.
Tja de baksteen. Ik denk dat,
Gezien ons klimaat en de wijze waarop de baksteen zich goed houdt. (anders dan stucwerk en staalplaten)
Gezien de kwaliteit van de meeste bakstenen. (De gevels van Amsterdam zuid zien er prima uit na 80-100 jaar.)
de baksteen voor Nederland een duurzame bouwcomponent is. (Het hoeft wat mij betreft niet C2C te zijn als het over lange tijd maar mooi en onderhoudsvrij is: de baksteen dus)
Als je stelt dat een baksteen RELATIEF duurzaam is t.o.v. andere gevelbekledingsmaterialen, dan denk ik dat je gelijk hebt. Door de lange levensduur en het lage vervangingsvoud kun je inderdaad de ’embedded energy’ over een zeer lange periode afschrijven. Vergeet alleen niet ook de hulpstoffen (cement) mee te rekenen. Dit heeft tegenwoordig een aanzienlijke invloed op de som, al geldt dat minder voor de schelpenkalkmortel van 100 jaar geleden. Daarnaast is witte uitbloei tegenwoordig eerder regel dan uitzondering…
C2C is ook zeker niet mijn hoogste doel, maar de materialen die Michiel Haas bedoelt als hij het over ‘0-materialen’ heeft vind ik wel erg boeiend. Baksteen zou door de ‘nagroeibare’ herkomst van 99% van zijn grondstoffen in aanmerking kunnen komen voor deze titel, ware het niet dat er heel veel energie voor nodig is om een steen te bakken, een muur tot stand te brengen en diezelfde muur aan het eind weer te slopen.