Urban Development voor Za’atari

De komende week ben uitgenodigd om in Amsterdam en Delft een presentatie te geven over het Za?atari vluchtelingenkamp in noord Jordani? waar ik vanaf februari voor de gemeente Amsterdam werk. De maanden waren intensief en er is zoveel gebeurd dat ik moeite heb tot een helder consistent verhaal te komen. Ter voorbereiding, om mijn gedachten te ordenen, deze blog waarin ik in wil gaan op het fenomeen ?Urban Development?, een van de disciplines die Amsterdam naar het kamp ?brengt?.
Het idee van de samenwerking van Amsterdam / VNG-I in het Za?atari kamp komt voort uit het idee dat een vluchtelingenkamp na vijf of zes jaar een zekere mate van permanentie krijgt. En dat klopt, het kamp heeft een permanente sfeer en veel weg van een gemiddelde Favela in Brazili?. Het idee is dat Amsterdam de expertise van planning, zo normaal voor ons, inbrengt in de verdere ontwikkeling van het kamp. Een ontwikkeling van ?Kamp naar Stad?, van ?Emergeny Planning naar Urban Planning, Van tijdelijk naar permanent. Zoiets.
Wat de hulporganisaties doen is super knap. Za?atari is in een jaar ontstaan en er hebben op het hoogtepunt 350.000 mensen gezeten. Denk je eens in wat dat voor een logistieke en organisatorische opgave is geweest: eten, duizenden tenten, sanitaire voorzieningen in een soort woestijn, wegen, water, gezondheidszorg, scholen etc. Allemaal elementen van een stad. Maar is dit stedelijke ontwikkeling?
Nu is het kamp er bijna zes jaar. De rust is weergekeerd en er wonen al een paar jaar circa 80.000 mensen. Nu we nadenken over stedelijke ontwikkeling voor Za?atari wil ik begrijpen waar die ontwikkeling over moet gaan en hoe je die zou kunnen sturen.
Ik zoek de betekenis van ?Urban Development? op google: ?The branch of architecture dealing with the design and organisation of urban space and activities? en ?determining and drawing up plans for the future physical arrangement and condition of a community?.
Het klinkt logisch en toch is dit niet waar ik naar op zoek ben want het is niet volledig. Ik realiseer mij dat ik teveel redeneer vanuit een mij bekende en in Amsterdam normale traditie. Ik ben op zoek naar een breder kader om transitie te begrijpen. Zeker als je die zou willen sturen en ontwikkelen.
Het gaat eerste instantie niet over design of over ?physical arrangement? en je kan niet zomaar een fysiek toekomst beeld schetsen. Voor het kamp zijn al veel stedenbouwkundige plannen gemaakt en niets is uitgevoerd. Ik realiseer mij dat Urban Development een gevolg is en niet de oorzaak. De tekeningen, zelfs de mooiste, bepalen niet wat het wordt.
Stedelijke transformatie processen kunnen (wat mij betreft) beter begrepen worden met behulp van een PESTLEGS analyse, waarbij het acroniem staat voor Politiek, Economisch, Sociaal, Technisch, Legaal, Environment, Governance and Spatial. Stedelijke ontwikkeling, in onze westerse traditie, is onderdeel, nee het gevolg van een politiek, economisch, sociaal, bestuurlijk, legaal construct. Wij vinden het normaal dat deze context aanwezig is en daarom is de Nederlandse (westerse) stedelijke ontwikkeling succesvol. Het is niet normaal voor Za?atari.
Za?atari kamp kent een onvolledig systeem. In Za?atari is geen duurzame economie aanwezig, er is geen legaal systeem van wetten en regels die een stedelijke ontwikkeling kan schragen, die mensen rechten geeft, er is geen overheid met ?stedelijke? of ?gemeentelijke? plichten, er is geen tactisch management, geen ontwikkelingsbedrijf, geen dienst ruimtelijke ordening met juristen, geen grondverkoop, geen kadaster. Er is geen politiek debat over toekomstplannen. Er wordt, als er al iets wordt gepland, niet gehandhaafd. De voor ons normale context is afwezig. Ik moet opnieuw nadenken?. Als tekeningen maken nog geen zin heeft wat moeten we dan doen?
Wordt vervolgd.
Readings:
DALAL: ?Socio-Economic Perspetive